Stichting Woord en Wereld

Natanaël (noten)

Noten uit het artikel van Rob van Houwelingen

(Nader Bekeken nr 9, september 2016)

Noten:

1       Mat. 3:1-17; Luc. 4:1-22.

2       Joh. 1:29-36.

3       Joh. 1:20.

4       Joh. 1:29; vgl. 1 Joh. 2:2; 3:5.

5       Deze figuur komt voor in Joh. 1:35-43; 13:23-25; 18:15-16; 19:26-27; 20:2-10; 21:7a; 21:20-24.

6       In Joh. 1:29,35,40,44; 2:1 staan dagnotities.

7       In de Hebreeuwse Bijbel komt deze naam voor als Netanel.

8       Of Talmai, een naam die in de Hebreeuwse Bijbel voorkomt.

9       Mat. 10:3; Mar. 3:18; Luc. 6:14; Hand. 1:13.

10     Joh. 21:2. Zie voor de vraag van Natanaël ook Joh. 7:41.

11     Zie Joh. 9:21.

12     Gen. 27:35-36; Hos. 12:4.

13     Gen. 28:12.

14     Gen. 32:28-29; 35:10. De naam Israël betekent volgens sommigen: ‘hij die strijdt met God’; volgens anderen: ‘God strijdt’.

15     In het Johannes-evangelie: 2:24-25; 4:18-19; 6:70-71; 13:21.

16     Zoals Zacheüs: Luc. 19:4-5.

17     1 Kon. 5:5 [4:25]; Zach. 3:10.

18         Voor het volgende is gebruikgemaakt van Richard Bauckham, Gospel of Glory. Major Themes in Johannine Theology (Grand Rapids, Baker Academic, 2015), chapter 7 [163-180].

19     Jes. 53:9, Willibrordvertaling.

20     Joh. 12:13.

21     Joh. 18:33,39; 19:3,19,21.

22     In het Johannes-evangelie legt de evangelist soms aan zijn lezers uit dat iets bij ‘de Joden’ gebruikelijk is.

23     Joh. 1:51.

24     Joh. 1:14; 20:30-31; 21:24.

25     Joh. 2:1-11.

26     Joh. 4:46-54.

27     Mar. 14:28; 16:7.

28     Joh. 21:2, na hoofdstuk 1 de enige andere plaats waar de naam Natanaël vermeld wordt: ‘Natanaël uit Kana in Galilea.’

29     Joh. 20:24-29.

30     Joh. 21:1-14.

31     Joh. 21:11.

32     Luc. 5:1-11; Joh. 6:5-15; Mar. 16:20.

33     Joh. 18:36; Hand. 1:6-7.

34     Mat. 28:19-20; Joh. 20:21-23; Hand. 1:8.

35     Luc. 24:50-51; Joh. 13:36-14:12; 14:27-31; 16:5-28; Hand. 1:2.

36     Hand. 1:9-11.

37     Hand. 1:12-14.

38     Hand. 2:22; 3:12; vgl. 5:35; 13:16; 21:28.

39     Hand. 2:33.

40     Hand. 15:1-29.

41     Rom. 11:1; vgl. 2 Kor. 11:22.

42     Rom. 9:6, Willibrordvertaling.

43     Zie voor deze traditie Eusebius, Kerkgeschiedenis V 10,3; Hiëronymus, Beroemde mannen, p. 36.

44     Bartolomeüs wordt door de Armeense Kerk als een van haar grondleggers beschouwd.

45     Omwille van het evangelie zou Bartolomeüs levend gevild zijn. Vandaar dat hij in de kunstgeschiedenis wel wordt afgebeeld met een mes en/of een afgestroopte huid, zoals door Michelangelo (detail van het fresco ‘Het laatste oordeel’ in de Sixtijnse Kapel te Rome) en door D’Agrate (heiligenbeeld in de Dom te Milaan). Zie verder: http://www.heiligen.net/heiligen/08/24/08-24-0071-bartolomeus.php.

46     Heidelbergse Catechismus, zd. 1.

47     2 Tim. 4:18; 2 Petr. 1:11.

48     Op. 14:5.

49     Op. 19:16; vgl. 17:14.

50     Aldus de Geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel.